1980 yılında dünya genelinde kurumlar vergisi oranı ortalama %40,38 iken Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın içerisindeki ağırlığı ise %46,67’ydi. O yıllardan sonra ülkeler yüksek vergi oranlarının ticari yatırım kararlarının üzerinde etkili olduğunu fark ettiler. 2019 yılı itibariyle 176 ayrı ülkedeki vergi mevzuatı için vergi oranı ortalaması %24,18’e ve kurumlar vergisi oranının Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın içerisindeki ağırlığı %26,30’lara geriledi.
Dünya Genelindeki Kurumlar Vergisi Oranlarına Bakış
Dünya genelindeki kurumlar vergisi oranları. 1980 yılında dünya genelinde kurumlar vergisi oranı ortalama %40,38 iken Gayri Safi Yurt İçi Hasılanın içerisindeki ağırlığı ise %46,67’ydi. O yıllardan sonra ülkeler yüksek vergi oranlarının ticari yatırım kararlarının üzerinde etkili olduğunu fark ettiler. 2019 yılı itibariyle 176 ayrı ülkedeki vergi mevzuatı için vergi oranı ortalaması %24,18’e ve kurumlar vergisi oranının Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın içerisindeki ağırlığı %26,30’lara geriledi.
Dünyanın her büyük kıtasındaki en büyük ekonomilerde bile bu düşüşler görüldü. Amerika Birleşik Devletlerinde 2017 yılında yapılan vergi reformu ile yasal kurumlar vergisi oranı dünyanın en yüksek kurumlar vergisi oranı seviyelerindeyken, dünya ortalaması seviyelerine getirildi. Şu anda dünya genelindeki vergi mevzuatları içerisinde yapılan araştırma sonucunda dünya ortalamasına yakın bir oran bulunmaktadır.
Avrupa ülkeleri diğer kıta ülkelerine göre daha düşük bir oranda kurumlar vergisine sahiptir. Ayrıca gelişmekte olan birçok ülkede de kurumlar vergisi oranları dünya ortalamasının üzerindedir.
Bugün çok fazla ülkede kurumlar vergisi oranı %30’un altındadır.
Dünya Genelindeki En Yüksek Ve En Düşük Kurumlar Vergisi Oranları
2019 yılında 218 ayrı ülke vergi mevzuatında yapılan araştırmada, çoğu ülkenin kurumlar vergisi oranının %25’in altında olduğu, 111 ülkenin ise %20-%30 arasında bir kurumlar vergisi oranına sahip olduğu görülmüştür. Bu çalışmada 218 ayrı ülkeye ait vergi mevzuatındaki kurumlar vergisi ortalaması %22,79’dur. Amerika Birleşik Devletleri %25,89’luk kurumlar vergisi oranı ile dünya genelinde 84. sırada yer almaktadır. Dünya genelindeki kurumlar vergisi oranları homojen bir yapıya sahip bulunmamaktadır.
Kurumlar vergisinin en yüksek olduğu 20 ülke dünyanın her kıtasına eşit bir şekilde yayılmamıştır. Bu ülkelerden 9 adet ülke Afrika’da, 2 adet ülke Avrupa kıtasında, Asya kıtası ve Okyanusya kıtasında 1’er adet ülke ve 8 adet ülke Amerika kıtasında yer almaktadır. Bu ülkeler içerisinde ekonomisi en büyük ve tek olan ülke (%34,43 ile) Fransa’dır.
Tablo 1:Dünyada Yasal Kurumlar Gelir Vergisi Oranı En Yüksek 20 Ülke,2019
| Ülke | Kıta | Rate | |
| Birleşik Arap Emirlikleri | Asya | 55% | |
| Komor Adaları | Afrika | 50% | |
| Porto Riko | Kuzey Amerika | 37.5% | |
| Surinam | Güney Amerika | 36% | |
| Çad | Afrika | 35% | |
| Kongo Demokratik Cumhuriyeti | Afrika | 35% | |
| Ekvator Ginesi | Afrika | 35% | |
| Gine | Afrika | 35% | |
| Kiribati | Okyanusya | 35% | |
| Malta | Avrupa | 35% | |
| Saint Martin (Fransız Tarafı) | Kuzey Amerika | 35% | |
| Sint Maarten (Hollanda Tarafı) | Kuzey Amerika | 35% | |
| Sudan | Afrika | 35% | |
| Zambia | Afrika | 35% | |
| Fransa | Avrupa | 34.43% | |
| Brezilya | Güney Amerika | 34% | |
| Venezüella(Bolivya Cumhuriyeti) | Güney Amerika | 34% | |
| Kamerun | Afrika | 33% | |
| Kolombiya | Güney Amerika | 33% | |
| Saint Kitts and Nevis | Kuzey Amerika | 33% | |
| Seyşeller | Afrika | 33% | |
| Not: Tablo 21 ülkeye ait bilgi içermesinin sebebi Kamerun, Kolombiya, Saint Kitts and Nevis ve Seyşellerin aynı vergi oranına sahip olmasıdır. | |||
| *Birleşik Arap Emirlikleri bir federasyon olup 7 ayrı emirlikten oluşmaktadır. 1960 yılında bu yana, her emirlik herhangi bir şirket için %55 oranındaki kurumlar vergisi ağız birliği etmişçesine kararlı davranmaktadır. Uygulamada bu vergi çoğunlukla yabancı bankalara ve petrol şirketlerine uygulamaktadır. Birleşik Arap Emirliklerindeki vergi sistemi hakkında daha fazla bilgi için PwC “Dünya Çapında Vergi Özetleri- Kurumlar Vergisi Oranları” bakınız. | |||
| Kaynak:OECD | |||
Göze çarpan bir diğer husus ise kurumlar vergisi yasal oranı sıfır olmayan ancak oranı %15’den düşük olan 20 ülkeye ilişkin çalışmada görülmüştür. Bu çalışmaya göre 11 ülkede kurumlar vergisi yasal oranı %10 olup bunun 6 ‘sı küçük Avrupa ülkeleridir.(Bu ülkeler Andorra, Bosna Hersek, Bulgaristan, Cebelitarık, Kosova ve Kuzey Makedonya’dır). İrlanda ve Macaristan bu en düşük kurumlar vergisi oranına sahip 20 ülke içerisinde sanayileşmiş olan iki ülkedir. İrlanda 2003 yılından beri %12,5 kurumlar vergisi oranı uygulamaktadır. Macaristan ise 2017 yılında kurumlar vergisi oranını %19’dan %9’a indirmiştir. Dünya genelindeki kurumlar vergisi oranları incelendiğinde ülkelerin gelişmişlik durumlarına nazaran farklı oranların ortaya çıktığı görülebilmektedir.
| Ülke | Kıta | Oran |
| Barbados | Kuzey Amerika | 5.5% |
| Özbekistan | Asya | 7.5% |
| Türkmenistan | Asya | 8% |
| Macaristan | Avrupa | 9% |
| Karadağ | Avrupa | 9% |
| Andorra | Avrupa | 10% |
| Bosna Hersek | Avrupa | 10% |
| Bulgaristan | Avrupa | 10% |
| Cebelitarık | Avrupa | 10% |
| Kosova | Avrupa | 10% |
| Kırgızistan | Asya | 10% |
| Nauru | Okyanusya | 10% |
| Paraguay | Güney Amerika | 10% |
| Katar | Asya | 10% |
| Kuzey Makedonya | Avrupa | 10% |
| Timor-Leste | Okyanusya | 10% |
| Çin Makao Özel idare Bölgesi | Asya | 12% |
| Moldova | Avrupa | 12% |
| Güney Kıbrıs | Avrupa | 12.5% |
| İrlanda | Avrupa | 12.5% |
| Lihtenştayn | Avrupa | 12.5% |
| Not:Güney Kıbrıs, İrlanda ve Lihtenştayn aynı vergi oranına sahip olduğu için tabloda 21 ülke bulunmaktadır. | ||
| Kaynak:OECD | ||
218 ayrı ülkeye ait vergi mevzuatında yapılan çalışmada 13 ülkede kurumlar vergisi uygulanmamaktadır. Bu ülkeler küçük ada ülkeleridir. Cayman adaları ile Bermuda gibi küçük adalar Kurumlar Vergisinden muaf adalar olarak bilinmektedir. Bahreyn için ise genel bir kurumlar vergisi bulunmamakla birlikte petrol şirketleri için hedeflenen bir kurumlar vergisi vardır.
| Ülke | Kıta |
| Anguilla | Kuzey Amerika |
| Bahamalar | Kuzey Amerika |
| Bahrayn | Asya |
| Bermuda | Kuzey Amerika |
| İngiliz Virgin Adaları | Kuzey Amerika |
| Cayman Adaları | Kuzey Amerika |
| Guernsey | Avrupa |
| Isle of Man | Avrupa |
| Jersey | Avrupa |
| Saint Barthelemy | Kuzey Amerika |
| Turks and Caicos Adaları | Kuzey Amerika |
| Vanuatu | Okyanusya |
| Wallis and Futuna Adaları | Okyanusya |
| Kaynak:OECD | |
Kıtalar Arası Kurumlar Vergisi Oran Değişimleri
Dünya genelindeki kurumlar vergisi oranları değerlendirilirken mutlaka kıtalar arasındaki değişimler göz önünde bulundurulmalıdır. Kurumlar vergisi oranları kıtalara göre önemli ölçüde değişmektedir. Afrika bütün kıtalar içerisinde ortalama %28,45 ile en yüksek kurumlar vergisi oranına sahiptir. Avrupa kıtası ise ortalama %20,27 ile en düşük kurumlar vergisi oranına sahiptir.
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla içerisindeki ağırlıkları değerlendirildiğinde Güney Amerika %32,01 ile en yüksek kurumlar vergisi oranı ağırlığına sahiptir. Avrupa kıtası ise %25,13 ile en düşük kurumlar vergisi oranı ağırlığına sahiptir.
Genellikle daha büyük ve daha sanayileşmiş ülkeler, küçük ülkelerden daha yüksek kurumlar vergisi oranlarına sahiptir. Bu tür ülkelerin oranları genellikle dünya ortalamasının üzerindedir. Dünyanın en zengin ülkelerinden oluşan G7 ülkeleri %27,65 ortalama kurumlar vergisi oranına sahip olup bu ülkelerin GayriSafi Yurtiçi Hasıla içerisindeki kurumlar vergisi ağırlığı ortalaması %27,22’dir. Oecd’ye üye ülkeler kurumlar vergisi oranının Gayrisafi Yurtiçi Hasıla içindeki ağırlığı %23,59’dur. Ortalama kurumlar vergisi oranı ise %26,53’tür. BRICS ülkelerinde ise kurumlar vergisinin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla içerisinde ağırlığı %27,40 iken ortalama kurumlar vergisi oranı %26,52’dir.
| Kıta | Ortalama Oran | GSYİH İçerisindeki Kurumlar Vergisi Oranı Ağırlığı | Ülke Sayısı |
| Afrika | 28.45% | 28.15% | 49 |
| Asya | 21.32% | 26.08% | 46 |
| Avrupa | 20.27% | 25.13% | 39 |
| Kuzey Amerika | 25.85% | 26.26% | 22 |
| Okyanusya | 23.75% | 29.74% | 8 |
| Güney Amerika | 27.63% | 32.01% | 12 |
| G7 | 27.65% | 27.22% | 7 |
| OECD | 23.59% | 26.53% | 36 |
| BRICS | 27.40% | 26.52% | 5 |
| AB | 21.77% | 25.95% | 28 |
| G20 | 27.11% | 26.94% | 19 |
| Dünya | 24.18% | 26.30% | 176 |
Dünya Genelindeki Kurumlar Vergisi Oranları Dağılımı
Çok az sayıdaki ülke vergi mevzuatı %35’den daha az bir oranda kurumlar vergisi oranı uygulamaktadır. Aşağıdaki tabloda 2019 yılında 218 ülke vergi mevzuatındaki kurumlar vergisi oranları gösterilmektedir. Çok sayıda ülkede(111 ülke) %20-%30 arasında bir kurumlar vergisi oranı uygulamaktadır. 24 ülke vergi mevzuatında ise %30-%35 arasında yasal kurumlar vergisi oranı uygulanmaktadır. 79 ülke vergi mevzuatında yasal kurumlar vergisi oranı %20’nin altındayken 190 ülke mevzuatında kurumlar vergisi oranı %30’un üzerindedir.
1980’lerden Sonraki Kurumlar Vergisi Düşüşü
Geçtiğimiz 39 yıl boyunca, kurumlar vergisi küresel olarak sürekli bir düşüş eğilimdedir. 1980 yılında dünya genelindeki ortalama kurumlar vergisi yasal oranı 40,38’dir. Bugün bu oran çalışmamızdaki 39 yıl dâhilinde %40’lık bir düşüş ile %24,18’dir.
Kurumlar vergisinin GSYİH içerisindeki ağırlıklı vergi oranı 1980 yılında basit ortalama oranın üzerinde kalmıştır. ABD’de 2017 yılında vergi reformundan önce nispeten yüksek vergi oranları, küresel GSYİH’nin içerisindeki kurumlar vergisi oranının basit kurumlar vergisi oranı ortalamasının üzerinde olmasının sebebiydi. Şekil 2 ABD’deki kurumlar vergisi oranındaki değişimin dünya genelindeki GSYİH içerisindeki kurumlar vergisi ağırlığına etkisini göstermektedir. Bu oran 1980 yılında %46,67’den 2019 yılında %26,30’a gerilemiştir.
Zaman içerisinde ABD’nin 2017 yılındaki vergi değişiklikleriyle beraber daha fazla ülke %30’dan daha düşük oranlarda şirketleri vergilendirme eğiliminde olmuştur. En büyük değişim 2000 ile 2010 yılları arasında olmuştur. Ülkelerin %77’si 2010 yılında %30’un altında bir kurumlar vergisi oranı uygulamaya başladı. Oysa 2000 yılında %30’un altında kurumlar vergisi oranı uygulayan ülke sayısı dünyadaki ülkelerin %41’ydi.
Tüm kıtalarda 1980’den 2019 yılına doğru kurumlar vergisi oranı ortalamasında net bir düşüş gözlemlenmektedir. Avrupa en fazla düşüş gösteren kıtadır. 1980 yılında %44,6 olan kurumlar vergisi oranı ortalaması %55’lik bir düşüş ile %20,27’ye gerilemiştir. Güney Amerika kıtası ise en az düşüş gösteren kıtadır. 1980 yılında %36,66 olan kurumla vergisi oranı ortalaması %25 azalarak 2019 yılında %27,63’e düşmüştür.
Afrika, Okyanusya ve Güney Amerika’da dünyadaki diğer kıtalarda kurumlar vergisi oranı ortalamaları sürekli düşerken bu kıtalarda kurumlar vergisi oranı ortalamasının yükseldiği dönemlerde görülmüştür. Bu oran artışları küçük artışlar olup mutlak olarak %2’den daha az bir orandı.
Aşağıdaki haritada kurumlar vergisi oranlarındaki değişimin küresel eğilimi göstermektedir. 2000 ile 2019 yılları için yasal kurumlar vergisi oranları 138 ülke içerisinde sadece 6 ülkenin vergi oranları artmıştır. Bu ülkeler Şili, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Hong Kong, Lübnan ve Papua Yeni Gine’dir.2000 yılı ile 2019 yılı arasında 19 ülkede kurumlar vergisi oranı aynı kalırken 113 ülkede bu zaman zarfında kurumlar vergisi oranı düşmüştür.
Sonuç
Dünya genelinde kurumlar vergisi oranları son yıllarda çoğu ülkede düşüş eğilimi göstermiştir. 2000 ile 2019 yılları arasında dünyadaki 138 ülkeye ait vergi mevzuatından sadece 6 tanesinde kurumlar vergisi oranları artarken 19’unda bir değişme olmamış 113’ünde ise düşmüştür. Bazı ülkeler önümüzdeki yıllarda kurumlar vergisi oranlarını düşürmeyi planlamakta olup bu düşüş trendi devam edecek gibi gözüküyor.
Kaynak: https://taxfoundation.org/corporate-tax-rates-around-the-world-2019/
Yazar: Elke Asen
Çeviri: Sertaç Banko
Vergipedia.com internet sitesinde yayınlanmıştır. Yanlızca kaynak gösterilerek kullanılabilir.
Vergipedia Tüm hakları saklıdır.
; ?>)
