Mükelleflerin matrah artırımı yapmalarındaki en büyük beklenti, vergi incelemesine girmemek. Bu nedenle 7326 sayılı Kanunun da en çok rağbet edilen, en çok soru sorulan kısmı matrah artırımı. Bazı mükelleflerin geçmişe dönük incelenme riskini tamamen ortadan kaldırmak için 2016 yılından 2020 yılına kadar matrah artıracaklarını duyuyoruz. Peki incelemeye girmemek adına 2016 yılı için matrah artırımı yapmak ne kadar gerekli?

Önce bu haberler kimi ilgilendiriyor onu netleştireyim. 7326 sayılı Kanun kapsamında matrah artırımı yapmayı düşünen mükelleflerden bugün itibariyle devam eden vergi incelemesi için hala nihai tutanak imzalamaya resmi yazı ile davet edilmemiş olanlara sesleniyorum.

Haberlerin iyisi ile başlayalım. Gözünüz aydın, incelemeniz düştü sayılır. Tane tane açıklayayım.

Bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasını öngören ve geçtiğimiz hafta TBMM Plan ve Bütçe Komisyonundan geçen tasarı, genel kurulda kabul edildi. Kısa bir süre sonra da Resmi Gazete’de yayımlanarak yasalaşacak. Bu tasarının da yasalaşması ile birlikte Cumhuriyet tarihinin 37 inci vergi affı yasası hayata geçmiş olacak. Tasarının en önemli düzenlemelerinden birisi de matrah ve vergi artırımı yapılmasına ilişkin düzenleme.Geçen haftaki yazım tasarının tamamı hakkında genel bir bilgi içermekteydi. Bu hafta ki yazımda, matrah ve vergi artırımına yönelik daha detay bilgiler paylaşacağım.

Kötü haber şu ki sahte belge incelemelerinin işgal ettiği, düşen inceleme sayısı ve daha fazla zaman alan tam incelemelerden kaynaklı olarak ciddi bir vergi açığına sahip olma ihtimalimiz çok yüksek görünüyor. İyi haber ise sınırlı inceleme sayısını ve incelemelerin keskinliğini arttırarak bir yandan mükelleflere daha az rahatsızlık vererek denetimlerimizi gerçekleştirirken diğer yandan inceleme sayısını arttırarak veya sahte belge incelemelerini bertaraf ederek bu açığı kapama ve ciddi bir ek gelir yaratma potansiyelimiz bulunuyor.

Hatırlayacağınız üzere geçen hafta yazımın birinci bölümü yayınlamıştı. Vergi incelemesinde mükellef haklarının neler olduğuna kaldığımız yerden devam ediyoruz.

Sahtecilerle mücadeleyi çok oyunculu bir oyun, sahtecileri ve bunlarla mücadele eden kamu personel ve kurumlarını birer oyuncu sayarsak, bunun bir bahane olmadığını aksine sistemde gerçekten bir “lag” olduğunu kabul etmemiz gerekir. Örneğin vergi incelemesi sahte belge ile mücadelede en hantal araçtır. Karşı ekip elinde tam otomatik silahla dolaşırken sizin payınıza bıçak düşmüştür. Öncelikle yakın mesafeden etkilidir, rakibi kovalamanız gerekir. Ona fark ettirmeden rakibi yakalamanız ise işin doğası gereği mucizedir, silahın hantallığı yetmiyormuş gibi siz bıçağı sallayana kadar ekran donuverir. Ekran geri geldiğinde ise olan olmuş biten bitmiştir. Yani hem araçtan hem de sistemden gol yenir. İşte Vergi Usul Kanunu 160/A maddesi ve bununla ilgili yayınlanan 520 no.lu VUK Genel Tebliğini, sahtecilerinde olduğu çok oyunculu bir mali oyunda, sistemdeki “lag” problemini çözecek bir düzenleme olarak düşünmek gerekir.

Kamu harcamalarının en önemli finansman kaynağı vergidir. Bilindiği üzere, bütçe gelirlerinin önemli bir kısmı da vergi gelirlerinden oluşmaktadır. Ülkemizde vergilerin hesaplanmasında beyan sistemi geçerli olduğundan, mükellef beyanlarının doğruluğunun kontrolü, ancak vergi incelemeleri ile sağlanmaktadır. Vergi incelemeleri de bir mükellefin karşılaşmayı arzu etmediği durumların başında gelmektedir. Vergi incelemeleri her ne kadar tatsız bir durum olsa da, inceleme sırasında yasaların mükellefe tanıdığı haklarda mevcuttur. Ancak mükelleflerin birçoğu, vergi incelemelerinde kendilerine tanınan hakların varlığından pek haberdar değiller. Vergi kanunları ve vergi idaresi tarafından çıkarılan yönetmelikler de, vergi incelemelerinin nasıl yapılacağı, nelere dikkat edilmesi gerektiği, hangi sürelerde incelemelerin tamamlanacağı detaylı olarak belirtilmekle birlikte, bu yazımda üzerinde duracağım konu, vergi incelemesi ile karşı karşıya kalan mükellefin haklarının neler olduğudur.

Vergi dairesince matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurulmasının zamanaşımını durduracağını, duran zamanaşımı komisyon kararının vergi dairesine geldiği günü takip eden günden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlayacağını ve işlemeyen sürenin ise bir yıldan fazla olamayacağını hüküm altına almıştır.

Ancak bazı inceleme elemanları, uzayan incelemelerin ya da zamanaşımının son günlerinde kendilerine gelen vergi incelemelerinin zaman aşımına uğramasını önlemek için sürenin bitmesine çok az bir müddet kala incelenen dönemin matrah takdiri için takdir komisyonuna başvurmakta ve uzayan süre içerisinde de incelemelerine devam ederek, inceleme raporlarını takdir komisyonuna matrah takdiri için sunmaktadırlar. 

Son yıllarda uygulamada en çok karşılaşılan ve vergi hukukunda çok sayıda ihtilafa konu olan temel bir konu, vergi/ceza ihbarnamesi ekinde Vergi Tekniği Raporunun tamamen veya kısmen tebliğ edilmemesidir.
Mükellefler hakkında yapılan birçok tarhiyatta vergi inceleme raporlarının temel dayanağı olan ve vergi inceleme raporlarına göre daha kapsamlı olan Vergi Tekniği Raporları vergi mahremiyeti ilkesi gereğince mükelleflere tebliğ edilmemektedir. Vergi Tekniği Raporlarının mükelleflere tebliğ edilmemesi halinde açılan davalarda ise Vergi Mahkemeleri ve Danıştay Daireleri tarafından farklı kararlar verilebilmektedir. Verilen kararların detayına bakıldığında, genelde olaya münhasır karar verildiğinden, bu konuda bir genelleme yapmak yanlış sonuçlara yol açabilir.

Vergi müfettişleri ailesinin eski bir ferdi olarak amacımız ne müfettişlerimizi ne de idaremizi yermektir. Konuya böyle yaklaşmayan müfettişlerin varlığı yadsınamaz. Ayrıca VTR’nin aksine rapor yazılamayacağını düşünen denetim elemanları içerisinde yazıda aktardığım fikirleri benimseyen çok sayıda insan olduğunun farkındayım. Konu açıldığında, onlar da aynı yönde görüş beyan ediyorlar. Ancak VTR’nin aksine rapor yazmanın mümkün olmadığını düşünüyor veya bunu çok zahmetli bir süreç olarak görüyorlar. Bu kişilerin yeterince tutarlı olmadan yazılan bir VTR nedeniyle hem kendi idaresi hem de meslektaşı ile karşı karşıya kalmaması gerekir.