Son G20 Zirvesine Vergisel Bir Bakış

G20’nin kurulması ilk olarak 1999 yılında Almanya’nın Köln şehrinde düzenlenenG7 (Group of Seven)zirvesinde kararlaştırılmıştır. 1999 yılından itibaren Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları düzeyinde küresel finansal istikrarın sağlanmasıamacıyla ekonomik konuları görüşmek üzere düzenli olarak yılda bir defa toplantılar yapılmaktadır.Devlet ve hükümet başkanları arasındaki buluşmalar ise küresel finansal krizin etkisiyle ilk olarak 2008 yılında ABD’nin Washington şehrinde başlamış olup o yıldan itibaren düzenli olarakher yıl bir üye ülkenin dönem başkanlığında devam etmektedir. Nitekim 2015 yılında ülkemizin dönem başkanlığındaki zirve Antalya’da yapılmıştır. Zirveler; Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları zirvesi için bir tane, devlet ve hükümet başkanları zirvesi için bir tane olmak üzere kapanış bildirileri ile sonuçlanmaktadır. Kapanış bildirilerinde yer alan kararlar genel olarak ekonomik ve bazensiyasiniyet açıklamalarını içermekte olup bildirilerin üye ülkeler açısından bir bağlayıcılığı bulunmuyor.G20 zirvelerinde üyelerin yanı sıra; Dünya Bankası (World Bank), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve varsa davetli diğer ülkeler de temsil ediliyor.

G20’nin 2019 yılındaki zirvesi ise Japonya’nın dönem başkanlığında gerçekleşti. Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları zirvesi8-9 Haziran 2019 tarihlerinde Fukuoka şehrinde, devlet ve hükümet başkanları zirvesi ise 28-29 Haziran 2019 tarihlerinde Osaka şehrindeyapıldı.Doğal olarak G20 zirvelerinde medyanın ilgi gösterdiği konular güncel siyasi gelişmeler, liderlerin kendi aralarında yaptıkları ikili görüşmeler gibi konular oluyor. Japonya’daki zirvede de durum bu şekilde gelişti. Ancak, gerek Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları toplantılarında, gerekse liderler zirvesinde gündemde pek yer almayan önemli kararlar alınıyor ve bu kararlar sonuç bildirgelerine de yansıyor. Biz de ilgi ve uzmanlık alanımız gereği, bu yılki zirve bildirilerinde yer alan vergi ile ilgili hususlara odaklanacağız.

Fukuoka şehrinde yapılan Maliye Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları zirvesi sonucunda 14 maddelik bir sonuç bildirgesi[1]yayınlandı. Bu bildirgenin 4 ve 11’inci maddelerinde vergi ile tavsiyeler yer alıyor. Bildirgenin 4’üncü maddesi aslında esas itibariyle G20 ülkelerinin nüfuslarının yaşlanması da dâhil olmak üzere demografik değişiklikleri ilgilendiriyor. Bildirgede; demografik değişikliklerin mali, finansal ve yapısal politikaları kapsayan eylemleri gerektirdiği vurgulanarak, ülkelere çeşitli önerilerde bulunulmuş. Bu önerilerden birisi de; üye ülkelerin vergi sistemlerininnüfusun yaşlanmasının ve demografik değişikliklerin yol açtığı zorluklara daha iyi cevap verebilmek için adil ve büyümeye uygun bir biçimde tasarlanması.Bu tasarımın nasıl yapılacağı konusunda detaylı tavsiyeler bulunmamakla birlikte ilkesel bir belirleme yapılmış durumda. Nüfusun yaşlanması ülkemiz açısından kısa vadeli bir problem olarak görülmemekle birlikte-orta ve uzun vadede problem olacağı değerlendirilmektedir- G20 ülkelerinin pek çoğu için acil olarak çözülmesi gereken bir mesele. Ancak, özellikle son yıllardaki göç hareketlerisebebiyle meydana gelen demografik değişiklikler bizim için acil çözülmesi gereken problemlerin başında geliyor. Nitekim zirve bildirgesine de yansıdığı üzere, bu problemlerin çözümündeki araçlardan birisi de vergi sisteminin bu yeni duruma uyarlanması olacaktır.

Bildirgenin 11’inci maddesi ise tamamen vergisel konularla ilgili olarak kaleme alınmış.Maddede; “G20’nin küresel olarak adil, sürdürülebilir ve modern bir uluslararası vergi sistemi için işbirliğini sürdüreceği, büyüme yanlısı vergi politikalarını geliştirmek için uluslararası işbirliğinin memnuniyetle karşılanacağı, OECD BEPS (Base Erosion and Profit Shifting-Matrah Aşındırması ve Kar Aktarımı) projesinin[2]dünya çapında uygulanmasının ve vergi matrahlarının arttırılmasının önemli olduğu, dijitalleşmeden kaynaklanan vergi zorluklarını ele alma konusundaki son gelişmelerin (OECD çalışmalarının), vergi amaçlı finansal hesap bilgilerinin değişimi de dâhil olmak üzere, vergi şeffaflığı konusundaki son gelişmelerin ve uluslararası kabul görmüş vergi şeffaflığı standartlarını tatmin edici şekilde uygulamayan ülkelerin belirlenmesinin memnuniyetle karşılandığı, belirlenen ülkelere ilişkin listenin OECD tarafından yapılacak güncellenmesinin de beklendiği, listelenen ülkelere karşı savunma önlemlerinin dikkate alınacağı,tüm ülkelerin “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesini (Convention on Mutual Administrative Assistance in Tax Matters)” imzalayıp onaylamaya çağrıldığı, Vergi İşbirliği Platformu (Platform for Collaboration on Tax-PCT) aracılığıyla gelişmekte olan ülkelerin vergi kapasitelerinin artırılmasınaçalışıldığı, Vergi İşbirliği Platformu’nun (PCT)ilk ilerleme raporunun yanı sıra Japonya’daki Asya-Pasifik Vergi ve Mali Suç Araştırmaları Akademisinin memnuniyetle karşılandığı”belirtilmiş. Bu maddede yer verilen hususların neredeyse tamamının birebir olarak liderler zirvesi sonucunda ortaya çıkan bildirgenin küresel finans(Global Finance) başlığı altındaki 16’ncı maddesine de aynen yansıdığı görülüyor.[3]

Özetle; sonuç bildirgelerine bakıldığında, vergide küresel işbirliğinin ön planda olduğu görülüyor. Özellikle kar aktarımı yoluyla vergi matrahının aşındırılmasının önemli bir problem olduğu ve bu konuda OECD çalışmalarına (BEPS Eylem Planı) çok önem verildiği de açıkça vurgulanmış durumda. Ayrıca yine vergide şeffaflık konusuna büyük önem verildiği ve bu konuda yeterli çabayı sarf etmeyen ve idari yardımlaşmaya yanaşmayan ülkeler konusunda tedbirlerin geliştirileceği de önemli bir husus olarak karşımıza çıkıyor. Ancak, belki de önümüzdeki yılların vergi açısından en önemli gündemi olacak olan dijitalleşme ve bundan kaynaklanan vergileme zorlukları kanaatimizce bildirgelerin en önemli, güncel ve gerçekçi konusu. Bildirgelerde bu konuda OECD çalışmalarının benimsendiği belirtilmek suretiyle önemli bir destek verilmiş durumda. Konunun kısa vadede somutlaşacağı, proje olmaktan çıkarak uluslararası mevzuata -özellikle ikili anlaşmalara- konu olabileceği göz önünde bulundurulduğunda, kanaatimizce, ülkemizde konuyla ilgili hazırlıkların yapılması ve ülke olarak haklarımızın korunması konusundaönemli bir evreye girdiğimiz de görülmektedir.