Noter İşlemlerinde KDV Oranı Nedir?

Bu yazımızda noter hizmet ve işlemlerinde uygulanması gereken KDV oranı konusunda açıklamalarda bulunacağız. Mükellef ve meslek mensupları tarafından edinilen noterlik makbuzlarında yer alan bedeller ile KDV tutarının karşılaştırılması neticesinde tutarsızlık görülmesi noterlik hizmetlerinde uygulanması gereken KDV oranı hakkında mükellefleri şüpheye düşürmektedir.

Noter Kimdir?

Noterlerin kamu hizmeti gördüğü kabul edilir ve bu kabul Noterlik Kanunu hüküm ve uygulamasından kaynaklanmaktadır.

Noterlik bir kamu hizmetidir. Noterler, hukuki güvenliği sağlamak ve anlaşmazlıkları önlemek için işlemleri belgelendirir ve kanunlarla verilen başka görevleri yaparlar.

E-defter gibi teknolojilerin gelmesi ve bazı hizmetlerin çeşitli kurumların altyapıları vasıtasıyla elektronik ortama taşınması ile beraber Noterler tarafından sunulan hizmetlerin çeşitliliği azalsa da mükelleflerin hala pek çok işlem için işleri noterlere düşebilmektedir.

Noter İşlem ve Hizmetlerinde Uygulanması Gereken KDV Oranı

Noter işlem ve hizmetlerinde %18 oranı üzerinden yani genel oranda KDV hesaplanmak zorundadır. Noterler gerçekleştirmiş oldukları işlem ve hizmetler karşılığında makbuz düzenlenmektedir. Vergi kanunlarının uygulanması açısından Noterler bazı vergi ve harçların tahsilinden doğrudan sorumlu tutulmuşlardır. Noterlik mesleğinin bir güven mesleği olmasının doğrudan yansımasıdır. Düzenlenmiş olan makbuzlarda belli başlı harçların, damga vergisi gibi vergilerin ve değerli kağıt bedeli gibi tahsilatların yer alması oldukça olasıdır. Sorun tam olarak bu husustan kaynaklanmakta ve hesaplanması gereken oran konusunda belirsizlik ortaya çıkmaktadır. Şimdi gelin noterlik makbuzunda yer alan bazı kalemlere ilişkin KDV uygulamasına bakalım.

a- Değerli Kağıt Bedeli

210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca Noter Kağıtları “değerli kağıt” sayılmıştır.

Bu Kanuna bağlı tabloda yazılı kağıtlar ve belgeler ile elektronik imza kullanılmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan noter belgeleri “değerli kağıt” sayılır.

Katma Değer Vergisi Kanunu 17/g maddesi uyarınca ise Değerli Kağıtların teslimi KDV uygulamasından istisna edilmiştir. Bu yüzden Noter Makbuzunda yer alan değerli kağıt bedeli üzerinden KDV hesaplanmaması gerekmektedir.

b- Damga Vergisi

Damga Vergisi Kanunu‘nun makbuz karşı ödemelerde Damga Vergisini düzenleyen 22. maddesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı verginin noterlerce işleme tâbi tutulması sırasında ödenmesi zorunluluğunu getirmeye yetkili kılınmış bulunmaktadır. Dahası aynı Kanunun 24. maddesi uyarınca sorumlu tutulmalarına karşın Noterler tarafından Damga Vergisinin hiç alınmaması veya eksik alınması durumunda kesilecek cezalardan sorumlu tutulacakları açıklanmıştır.

Resmi daireler veya noterlerce düzenlenerek kişilere verilen veya dairede bırakılan ve Damga Vergisi hiç alınmıyan veya noksan alınan kağıtların vergisi mükelleflere, cezası düzenliyenlere aittir.

Söz konusu Kanunun 27. maddesinde de yine benzer bir sorumluluk Noterlere yüklenmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken Damga Vergisinin ilgili Kanuna ekli (I) sayılı tabloda yer alan kağıtlar üzerinden alınmaktadır. Bu kağıtların bir kısmı örneğin “resmî şekilde düzenlenen gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri” gibi doğrudan Noter elinin değdiği bir kısmı da çeşitli noterlik hizmetleri için Noterlerin karşısına çıkabilen kağıtlardır. Noterler bu tarz kağıtlarda kağıdın damga vergisinin ödenmesini temin etmek zorundadır. Bu arada aynı Kanuna ekli (II) sayılı tablo ile Noter Kanununa göre noterlerin aldıkları her nevi harç ve ücretin müfredatını göstermek üzere ilgililere verdikleri makbuzlar Damga Vergisinden istisna edilmiştir. Dolayısıyla Noterler tarafından düzenlenen makbuzlarda tahsil edilen Damga Vergisine ilişkin bir kalem olabilir ancak bu kalem düzenlenen makbuza ait olmayıp noterde yürütülen işlem ve ilgili kağıtlara tabi olarak tahsil edilmektedir.

Kağıdın üzerinde örneğin sözleşmelerde olduğu gibi bedel ve hatta KDV tutarı gösterilmiş olabilir. Buna karşın KDV dahil bir bedel de düzenlenmiş olabilmektedir. Eski uygulamada bu husus tartışma konusu yaratmıştır. Çünkü genelde KDV dahil bedel üzerinden nispi Damga Vergisi hesaplanmış ve mükelleflerin itirazları ile konu Vergi Yargısını uzunca süre meşgul etmiştir sonuçta 30 sayılı Damga Vergisi Genel Tebliği ile kağıtlarında KDV hariç bedeli üzerinden Damga Vergisinin hesaplanması kararına varılmıştır:

Sürekli hale gelen yargı kararları uyarınca, bundan böyle nispi damga vergisine tabi kağıtların muhtevasında, katma değer vergisi yönünden herhangi bir düzenleme olup olmadığına bakılmaksızın,

1. Damga vergisinin katma değer vergisi hariç olmak üzere sadece işin bedeli üzerinden hesaplanması,

2. Katma değer vergisi dahil edilerek düzenlenen kağıtlardan alınması icabeden damga vergisinin ise katma değer vergisi tutarı düşüldükten sonra kalan meblağ üzerinden hesaplanması,

3. Bu Tebliğin yayımı tarihi itibariyle Bakanlığımız veya vergi daireleri aleyhine verilmiş yargı kararlarının bir üst mercide dava konusu yapılmaması,

4. Tebliğin yayımı tarihinden önce ödenmiş bulunan damga vergileri yönünden herhangi bir işlem yapılmaması,

5. Söz konusu kağıtlarla ilgili olarak noterlerce yapılan işlemlere ilişkin nispi harç uygulamasına ise yukarıdaki esaslara göre devam edilmesi,

uygun görülmüştür.

Bu noktadan hareketle hem (nispi)Damga Vergisinin kendisi kağıtta belirtilen veya hesap edilen KDV üzerinden alınmamakta hem de makbuzda yer alan Damga Vergisi kaleminin Noterler tarafından sunulan hizmetle doğrudan bir alakası bulunmamaktadır. Makbuzda yer alan damga vergisi kalemi üzerinden ayrıca KDV hesaplanması gerekmektedir. Damga Vergisinin kendisi matrah yönünden KDV gibi unsurları içerisine alacak şekilde geniş yorumlanmaya eğilimli olmuştur.

c- Harçlar

492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 1. maddesi uyarınca Noterlik Harçları ilgili kanuna göre düzenlenen ve tahsil edilmesi gereken harçlar arasında yer almaktadır. Aynı Kanunun 11. maddesi uyarınca Noterlik Harçlarının mükellefi harca mevzu olan işlemin yapılmasını isteyen kişilerdir. Söz konusu Kanunun 38. maddesinde noter işlemlerinden bu kanuna bağlı (2) sayılı tarifede yazılı olanları
noter harcı alınacağı hükme bağlanmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken Noterlerin noterlik harçlarını kendileri için almadığıdır. Harçlar Kanuna ekli herhangi bir kağıt veya işlem bünyesinde KDV barındırabilir. Bir önceki bölümden öğrendiğimiz üzere 30 sayılı Damga Vergisi Genel Tebliğinde noterlerce alınan nispi harçlara değinilmiş varsa KDV dahil bedel üzerinden uygulanmaları gerektiği üzerinde durulmuştur. Dolayısıyla noter makbuzunda gösterilen harç rakamının da yine noterlik hizmetine ilişkin KDV hesabıyla doğrudan ilgisi bulunmamaktadır.

d- Noterlik Ücretleri 

Noterlerin yapmış oldukları işlemlerden tahsil ettiği ücretler bir tarife ile belirlenmekte ve her yıl bu tarife yenilenmektedir. 2023 yılında geçerli olan tarifeye bu adresten erişebilirsiniz. Noterler, yaptıkları işlemlerden Harçlar Kanununa göre aldıkları harçların yüzde otuzu oranında noter ücreti almakta ve bu ücret bir noterlik işleminde (2023 yılı tarifesine göre)17,32 TL’den az olamamaktadır. Dolayısıyla noterlik makbuzuna baktığınızda düzenleme ücreti, yazı ücreti, çevirme ücreti, karşılaştırma ücreti, tescil ücreti, emanetlerin saklanması ücreti, defter onaylama ücreti, bildirim yazı ücreti, aracılık ücreti, elektronik tespit ücreti gibi kalemler görmeniz olanaklıdır.  Söz konusu ücretler noter tarafından sunulan noterlik hizmetinin bedeli olup sunulan bu hizmet için %18 oranı üzerinden KDV hesaplanması gerekmektedir.