Borsalar için hacim alım ve satımların çok hızlı bir şekilde en düşük maliyetlerle karşılık bulması demek. Ne kadar büyük hacminiz varsa o kadar çok ön plana çıkıp daha fazla müşteri üzerinden daha fazla komisyon geliri elde edebiliyorsunuz. Kripto para borsaları ile ilgili hesap edilen milyar dolarlık ve hatta trilyonluk hacimlerle ilgili bir başka husus var ki, o da bu hacmin önemli bir kısmının balon olması.

Thodex Kripto Para Borsasının kapandığı ve sahibinin borsa bünyesindeki kripto paralarla beraber yurtdışına çıktığı haberleri basına yansıdı[1]. Borsanın aynı zamanda CEO’luğunu yapan Faruk Fatih Özer’ın kendi röportajından yola çıkarsak Ocak ayı itibariyle aylık 97 Milyar TL’lik işlem ve 400 bin kullanıcıya erişen bir borsadaki bir vurgundan bahsediyoruz. Buharlaştığı tahmin edilen tutar 2 Milyar USD[2]. Mağdur olduğunu düşünen insanların borsanın arkasındaki Koineks A.Ş. ile ilgili olarak hukuki işlemler başlattığını duymaya başladık.

Türkiye’nin önünde kripto paralar konusunda temelde dünyadaki kripto para için düzenlemede bulunan ülkelerin de karşılaşmış olduğu gibi iki seçenek bulunduğunu; ya yeni bir enstrüman olarak tanımlayarak yepyeni bir hukuki alt yapı oluşturulması gerektiğini ya da kripto paraların mevcut yasal düzlemde ele alınarak yasal tanıma dahil edilmesi gerektiğini yazmıştım. Kripto paralar ile ilgili hiçbir yasal düzenleme yapmadan sadece takip etmekle yetinen ve bu yöndeki kaygılarını da yaptığı bir açıklama ile paylaşan Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bu açıklamasının ardından Merkez Bankasının “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” düzenlemesi geldi.

Bir şeyi zamanında çözmemek ve ertelemek milletimizin bilindik bir alışkanlığıdır. Üstelik bazı sorunlar bekledikçe daha karmaşık hale gelir. Bunun bir örneği ise kripto paralar. Neyse ki, yakın zamanda kripto paraların daha kapsamlı olarak ele alınacağına ilişkin bir sinyal gelmişti. Birçok kişi bunu bir vergilendirme hamlesi olarak yorumladı. Elbette bir şeyi vergilendirmek için öncelikle doğasını anlamanız gerekli: kriptoloji, kripto madencilik, hash algoritmaları, merkle tree, blockchain, forklar, altcoinler, bloklar, komisyonlar, e-cüzdanlar, kripto para borsaları şeklinde uzayıp giden bir liste. Şimdi bu listede “non-fungible token” ön plana çıkmaya başladı ve kripto para yönetmeliği ile beraber geldiğimiz noktayı doğru değerlendirmek adına bu teknolojiyi daha yakından tanımamız gerektiğine inanıyorum.

Kripto paraların üzerindeki gözetimin artacağına ilişkin sinyaller bu yıl içerisinde gelmişti. Kripto para fanları Hazine ve Maliye Bakanlığının kripto para borsalarından bilgi istediğine ilişkin haberlerle birlikte muhtemelen irkildiler. Bu hamleler piyasada kripto para işlemlerinin vergilendirebileceği ihtimaline ağırlık kazandırdı. İdarenin konuyla ilgili düşüncesiyle ilgili en ufak bir bilgim olmasa da ben de sıradan bir vatandaş olarak bir vergi uygulamasının hayata geçirilebileceği kanaatindeyim. Nedenini yazının devamında açıklayacağım. Bununla beraber bu yazıda muhtemel bir vergilendirmenin bizlere ne kaybettirip ne kazandırabileceğini de ele alalım istedim.

Hatırlayacağınız üzere yaklaşık bir ay kadar önce kripto paralar ve vergilendirilmesine ilişkin bir yazı kaleme almıştım. Kripto paraların vergilendirilmesinde, tüm dünyada bir belirsizliğin olduğundan, Türkiye’de de hala vergilendirilmediğinden ve dünyanın farklı ülkelerinde ise kripto paraların farklı değerlendirilerek vergilendirildiklerinden bahsetmiştim. Her geçen gün popülaritesini artırarak günlük hayatımıza kadar girmeye başlayan kripto paralar konusunda devletler temkinli yaklaşmaktadırlar. Dünyadaki genel sorun ülkemizde de yaşanmaktadır. Hangi kamu kurumunun, kripto para ve kripto para borsalarına nasıl bir tanım getirecek ve hangi açılardan düzenleme yapacak soruları, ülkemizde de hala netleşmiş değildir.

Günümüzde kripto para piyasasının değeri 1,5 trilyon dolar civarında olup, günlük işlem hacmi 200 milyar doların üzerindedir. Mevcut piyasa değerinin yaklaşık %60 ını da Bitcoin oluşturmaktadır. Bitcoinin dışında başta Ethereum olmak üzere binlerce altcoin bulunmaktadır. Türkiye’deki kripto para piyasasındaki günlük işlem hacmi ise yılbaşından bu yana günlük 1 milyar doların üzerine çıkmıştır. İşlem hacminin günlük 1 milyar dolar seviyesinin üzerine yükselmesiyle, Türk kripto para borsaları, Borsa İstanbul’un günlük işlem hacminin yaklaşık beşte birine yaklaşmıştır.  Kripto paraların nasıl vergilendirileceğinden önce, kripto paranın ne olduğundan kısaca bahsetmek yerinde olacaktır.

2017 yılının Aralık ayında, Maliye Bakanlığı, SPK ve Merkez Bankası kripto paranın tanımlanması ve adının koyulması için harekete geçti. Ancak üzerinden 2 yıl geçmesine kadar kripto paranın adı koyulamadı. Bu yazımızda kripto paraların ve kripto para yatırımlarının vergilendirilmesi hususunda dikkat edilmesi gerekenleri ele aldık.

Elliptic Şirketi, bitcoin ve ethereum gibi kripto paralar için bankalara ve diğer finans kurumlarına analiz hizmeti sunmasına şöhretini borçlu bir İngiltere merkezli teknoloji şirketidir.

Dogecoin şaka olarak başlamış sonra kendi kitlesini oluşturmuş kripto paralardan birisidir. İsminde geçen dog bilinçli bir şekilde doge olarak yanlış kullanılmaktadır. Kripto paranın simgesi Japon Shiba Uni köpeğidir.